BOD, R., De vergeten wetenschappen. Een geschiedenis van de humaniora. A’dam, Uitg. Bert Bakker, 2011 (3e herz. druk), 520 pp. – ISBN 978 90 351 3485 0
In Mexico hebben archeologen bijna 5.000 rotstekeningen ontdekt. Een Gotische tekst uit de 4e eeuw werd onlangs ontcijferd. Bij opgravingen in een kerk in Brussel werden menselijke schedels en beenderen, potfragmenten en bronzen muntstukken gevonden. In India ontdekten linguïsten een met uitsterven bedreigde taal. Bij renovatiewerken kwamen een aantal goed bewaarde fresco’s aan het licht. Wat zijn deze boeiende ontdekkingen waard?
Taalkunde, geschiedenis, archeologie, muziekwetenschap, kunsttheorie, logica en redeneerkunst lijken op het eerste zicht weinig bij te dragen aan onze hoogtechnologische samenleving. Wie later zeker wil zijn van een lucratieve job is veel beter af met een studie in de exacte wetenschappen. Vacatures richten zich niet tot filologen, historici, oudheidkundigen of filmwetenschappers, maar tot IT’ers, economisten, ingenieurs, biologen en wiskundigen.
Toch zijn deze disciplines in meer dan één opzicht schatplichtig aan de fundamentele ontdekkingen en doorbraken van de geesteswetenschappen. De ontrafeling van de grammatica van het Sanskriet in de 5e eeuw V.C. heeft bijvoorbeeld niet alleen onze kijk op taal veranderd, maar ook de fundamenten gelegd voor de ontwikkeling van computertalen vele eeuwen later. Ontdekkingen over taalverwantschap stonden aan de wieg van het latere genetische onderzoek.
In De vergeten wetenschappen brengt Rens Bod deze onzichtbare en nauwelijks gekende verdiensten van de geesteswetenschappen voor het voetlicht. Hij beschrijft het ontstaan en de evolutie van de verschillende takken van de humaniora in Europa, India, China en Afrika vanaf de oudheid tot nu. Daarin werd doorlopend en methodisch gezocht naar theoretische principes en empirische patronen in taal, literatuur, muziek, kunst en het verloop van de geschiedenis. De meest baanbrekende inzichten werden daarbij vaak niet geleverd door bekende figuren als Aristoteles, Thomas van Aquino en Noam Chomsky maar door onderzoekers die als marginaal worden beschouwd en in de vergetelheid zijn geraakt.
Hun inzichten en bevindingen hebben de wereld veranderd. Zo onthulde filologisch onderzoek dat de wereldlijke macht van de paus steunde op een vervalste tekst. Het legde de basis voor de scheiding tussen kerk en staat in Europa. Het bronnenonderzoek van oude geschriften weerlegde het christelijke Bijbelse wereldbeeld en veroorzaakte een van de meest ingrijpende omwentelingen van de vroegmoderne tijd, de secularisatie van het wereldbeeld. Die effende het pad voor de opkomst en bloei van de natuurwetenschappen.
Op het palmarès van de geesteswetenschappen staan nog tal van andere verdiensten. Ze hebben een veel grotere invloed dan veelal wordt gedacht. Net zoals in de natuurwetenschappen is er bovendien in de geesteswetenschappen een continue vooruitgang, zij het niet overal en in alle deelgebieden even uitgesproken. De opkomst van nieuwe disciplines en interdisciplinair onderzoek zet het scherpe onderscheid tussen de geesteswetenschap en de natuurwetenschap, dat pas in de 19e eeuw werd gemaakt, trouwens weer op losse schroeven.
Dit indrukwekkende werk is de eerste poging tot een alomvattende geschiedenis van de geesteswetenschappen. Het omvat een omvangrijk, volledig en gedetailleerd overzicht van de verrichtingen in de gezamenlijke geesteswetenschappen en is het resultaat van doorgedreven studie en opzoekwerk. Die studie is overigens verre van definitief, want talloze bronnen zijn niet eens aangeboord. Zo hebben we nog geen flauw idee van de wetenschappelijke bedrijvigheid in de precolumbiaanse Amerikaanse beschavingen en liggen in Afrika nog duizenden handschriften op ontsluiting te wachten.
Het overzicht van de geesteswetenschappen is dus verre van voltooid. Maar in De vergeten wetenschappen maakt u alvast kennis met het oeuvre en de inzichten van wetenschappers over wie u waarschijnlijk nooit eerder had gehoord. Het namenregister alleen al omvat 19 bladzijden. Om alles goed te begrijpen is echter een behoorlijke voorkennis vereist over de verschillende domeinen. Daarom zal dit werk eerder bij kenners als naslagwerk in de smaak vallen. Het laat zich niettemin vlot lezen.
© Minervaria
In Mexico hebben archeologen bijna 5.000 rotstekeningen ontdekt. Een Gotische tekst uit de 4e eeuw werd onlangs ontcijferd. Bij opgravingen in een kerk in Brussel werden menselijke schedels en beenderen, potfragmenten en bronzen muntstukken gevonden. In India ontdekten linguïsten een met uitsterven bedreigde taal. Bij renovatiewerken kwamen een aantal goed bewaarde fresco’s aan het licht. Wat zijn deze boeiende ontdekkingen waard?
Taalkunde, geschiedenis, archeologie, muziekwetenschap, kunsttheorie, logica en redeneerkunst lijken op het eerste zicht weinig bij te dragen aan onze hoogtechnologische samenleving. Wie later zeker wil zijn van een lucratieve job is veel beter af met een studie in de exacte wetenschappen. Vacatures richten zich niet tot filologen, historici, oudheidkundigen of filmwetenschappers, maar tot IT’ers, economisten, ingenieurs, biologen en wiskundigen.
Toch zijn deze disciplines in meer dan één opzicht schatplichtig aan de fundamentele ontdekkingen en doorbraken van de geesteswetenschappen. De ontrafeling van de grammatica van het Sanskriet in de 5e eeuw V.C. heeft bijvoorbeeld niet alleen onze kijk op taal veranderd, maar ook de fundamenten gelegd voor de ontwikkeling van computertalen vele eeuwen later. Ontdekkingen over taalverwantschap stonden aan de wieg van het latere genetische onderzoek.
In De vergeten wetenschappen brengt Rens Bod deze onzichtbare en nauwelijks gekende verdiensten van de geesteswetenschappen voor het voetlicht. Hij beschrijft het ontstaan en de evolutie van de verschillende takken van de humaniora in Europa, India, China en Afrika vanaf de oudheid tot nu. Daarin werd doorlopend en methodisch gezocht naar theoretische principes en empirische patronen in taal, literatuur, muziek, kunst en het verloop van de geschiedenis. De meest baanbrekende inzichten werden daarbij vaak niet geleverd door bekende figuren als Aristoteles, Thomas van Aquino en Noam Chomsky maar door onderzoekers die als marginaal worden beschouwd en in de vergetelheid zijn geraakt.
Hun inzichten en bevindingen hebben de wereld veranderd. Zo onthulde filologisch onderzoek dat de wereldlijke macht van de paus steunde op een vervalste tekst. Het legde de basis voor de scheiding tussen kerk en staat in Europa. Het bronnenonderzoek van oude geschriften weerlegde het christelijke Bijbelse wereldbeeld en veroorzaakte een van de meest ingrijpende omwentelingen van de vroegmoderne tijd, de secularisatie van het wereldbeeld. Die effende het pad voor de opkomst en bloei van de natuurwetenschappen.
Op het palmarès van de geesteswetenschappen staan nog tal van andere verdiensten. Ze hebben een veel grotere invloed dan veelal wordt gedacht. Net zoals in de natuurwetenschappen is er bovendien in de geesteswetenschappen een continue vooruitgang, zij het niet overal en in alle deelgebieden even uitgesproken. De opkomst van nieuwe disciplines en interdisciplinair onderzoek zet het scherpe onderscheid tussen de geesteswetenschap en de natuurwetenschap, dat pas in de 19e eeuw werd gemaakt, trouwens weer op losse schroeven.
Dit indrukwekkende werk is de eerste poging tot een alomvattende geschiedenis van de geesteswetenschappen. Het omvat een omvangrijk, volledig en gedetailleerd overzicht van de verrichtingen in de gezamenlijke geesteswetenschappen en is het resultaat van doorgedreven studie en opzoekwerk. Die studie is overigens verre van definitief, want talloze bronnen zijn niet eens aangeboord. Zo hebben we nog geen flauw idee van de wetenschappelijke bedrijvigheid in de precolumbiaanse Amerikaanse beschavingen en liggen in Afrika nog duizenden handschriften op ontsluiting te wachten.
Het overzicht van de geesteswetenschappen is dus verre van voltooid. Maar in De vergeten wetenschappen maakt u alvast kennis met het oeuvre en de inzichten van wetenschappers over wie u waarschijnlijk nooit eerder had gehoord. Het namenregister alleen al omvat 19 bladzijden. Om alles goed te begrijpen is echter een behoorlijke voorkennis vereist over de verschillende domeinen. Daarom zal dit werk eerder bij kenners als naslagwerk in de smaak vallen. Het laat zich niettemin vlot lezen.
© Minervaria
Geen opmerkingen:
Een reactie posten