VAN DEN BERG, M, C. PRINS & M. HAM (Red.), In de greep van de technologie. Nieuwe toepassingen en het gedrag van de burger. A’dam, Van Gennep, 2008, 318 pp. – ISBN 978 90 551 5966
De afgelopen jaren laten een stormachtige ontwikkeling zien van allerlei technologische spitsvondigheden. Robotstofzuigers en zelfreinigende ramen maken ons leven gemakkelijker. Mobieltjes stellen mensen in streken met een gebrekkige infrastructuur in staat om hun waren te slijten aan klanten aan de andere kant van het land. Op sociale netwerken delen mensen lief en leed met een uitgebreide vriendenkring. Artsen sturen minuscule camera’s en robots door onze bloedvaten om zeer verfijnde en vroeger onvoorstelbare ingrepen uit te voeren. We kunnen ons het dagelijkse leven bijna niet meer voorstellen zonder al deze snufjes.
Toch is het niet allemaal goud wat blinkt. We hoeven niet kritiekloos de doemdenkers te volgen die waarschuwen voor de teloorgang van de mens in een hoogtechnologische samenleving. Willens nillens zijn we echter toch allemaal al opgenomen in gevorderde datasystemen die gegevens bijhouden over de meest uiteenlopende aspecten van ons leven.
Gaan we naar een maatschappij waarin de mens de hemel zal bestormen? Of lijkt de toekomst eerder op een Big Brother samenleving, waarin iedereen altijd en overal te traceren is? Zullen robots het van de mensen overnemen? Stevenen we inderdaad af op een controlesamenleving, waarin de gangen van de burger steeds dichter nagegaan worden?
In dit boek verkennen een aantal sociale wetenschappers hoe technologische ontwikkelingen in uiteenlopende domeinen niet alleen oplossingen aanreiken, maar ook gevaren inhouden. Ze bespreken de impact van verfijnde datasystemen in de kinder- en jeugdzorg, het strafrecht, het illegalenbeleid en de ouderenzorg. Ze leggen uit wat het betekent als de controle door een persoon vervangen wordt door een elektronisch toegangspoortje en hoe de beleving van zwangerschap verandert door de introductie van nieuwe technologie in de begeleiding.
De nieuwe technologische ontwikkelingen zijn er in amper één decennium in geslaagd om de maatschappij grondig te veranderen. De meesten onder ons hebben ze in mindere of meerdere mate in gebruik genomen. Twee groepen mensen worden in het bijzonder belicht. Tegenover diegenen die helemaal in de ban zijn van de nieuwe technologie staan zij die al die nieuwigheden bewust uit hun leven proberen te weren.
Een bijdrage peilt naar de motivatie van bewegingen die technologie willen inzetten voor de verbetering van de mens zonder medische noodzaak. Een andere exploreert de ongeëvenaarde opgang van online gamen en de drijfveren van jongeren en volwassenen die eraan verslingerd zijn. En er wordt onderzocht om welke redenen mensen besluiten om niet-gebruiker te worden.
De discussies over de greep van technologie gaan verder dan privacy, stellen de redacteurs in hun conclusie. Technologische ontwikkelingen maken ons in zeker opzicht autonomer, maar anderszins weer afhankelijker en kwetsbaarder. Ze beïnvloeden de manier waarop we naar doodgewone dingen kijken en wat er van ons verwacht wordt. En ze zijn niet alleen een potentiële bedreiging voor de privacy, maar brengen mensen onder in categorieën, die uitsluiting en stigmatisering kunnen meebrengen. Technologie oogt neutraal maar is het allerminst want stuurt en beïnvloedt ons gedrag. Als je weet dat camera’s in de trein je in de gaten houden, zal je dan nog je voeten op de bank leggen of in je neus peuteren?
Dit werk biedt een leerzame kennismaking met de wereld van datasystemen en de wijze waarop zij ons dagelijkse leven doordringt. Ik maakte kennis met een paar sociologische theorieën, onder andere deze over de disciplinaire samenleving en de overgang naar een controlesamenleving. Naast positieve aspecten zitten daar ook onrustbarende kanten aan vast. Natuurlijk kan een dergelijk bestek niet volledig zijn, maar ik miste toch een paar thema’s waarmee iedereen te maken krijgt, onder andere de pogingen van de commerciële wereld om door middel van klantenkaarten en enquêtes het koopgedrag van mensen te beïnvloeden.
Niet alle bijdragen in dit boek zijn uiteraard even interessant en boeiend uitgewerkt. De meeste zijn goed te volgen, sommige echter in een eerder ondoorzichtige academische taal geschreven. Gelukkig worden ze geregeld afgewisseld met interviews en concrete voorbeelden.
© Minervaria
De afgelopen jaren laten een stormachtige ontwikkeling zien van allerlei technologische spitsvondigheden. Robotstofzuigers en zelfreinigende ramen maken ons leven gemakkelijker. Mobieltjes stellen mensen in streken met een gebrekkige infrastructuur in staat om hun waren te slijten aan klanten aan de andere kant van het land. Op sociale netwerken delen mensen lief en leed met een uitgebreide vriendenkring. Artsen sturen minuscule camera’s en robots door onze bloedvaten om zeer verfijnde en vroeger onvoorstelbare ingrepen uit te voeren. We kunnen ons het dagelijkse leven bijna niet meer voorstellen zonder al deze snufjes.
Toch is het niet allemaal goud wat blinkt. We hoeven niet kritiekloos de doemdenkers te volgen die waarschuwen voor de teloorgang van de mens in een hoogtechnologische samenleving. Willens nillens zijn we echter toch allemaal al opgenomen in gevorderde datasystemen die gegevens bijhouden over de meest uiteenlopende aspecten van ons leven.
Gaan we naar een maatschappij waarin de mens de hemel zal bestormen? Of lijkt de toekomst eerder op een Big Brother samenleving, waarin iedereen altijd en overal te traceren is? Zullen robots het van de mensen overnemen? Stevenen we inderdaad af op een controlesamenleving, waarin de gangen van de burger steeds dichter nagegaan worden?
In dit boek verkennen een aantal sociale wetenschappers hoe technologische ontwikkelingen in uiteenlopende domeinen niet alleen oplossingen aanreiken, maar ook gevaren inhouden. Ze bespreken de impact van verfijnde datasystemen in de kinder- en jeugdzorg, het strafrecht, het illegalenbeleid en de ouderenzorg. Ze leggen uit wat het betekent als de controle door een persoon vervangen wordt door een elektronisch toegangspoortje en hoe de beleving van zwangerschap verandert door de introductie van nieuwe technologie in de begeleiding.
De nieuwe technologische ontwikkelingen zijn er in amper één decennium in geslaagd om de maatschappij grondig te veranderen. De meesten onder ons hebben ze in mindere of meerdere mate in gebruik genomen. Twee groepen mensen worden in het bijzonder belicht. Tegenover diegenen die helemaal in de ban zijn van de nieuwe technologie staan zij die al die nieuwigheden bewust uit hun leven proberen te weren.
Een bijdrage peilt naar de motivatie van bewegingen die technologie willen inzetten voor de verbetering van de mens zonder medische noodzaak. Een andere exploreert de ongeëvenaarde opgang van online gamen en de drijfveren van jongeren en volwassenen die eraan verslingerd zijn. En er wordt onderzocht om welke redenen mensen besluiten om niet-gebruiker te worden.
De discussies over de greep van technologie gaan verder dan privacy, stellen de redacteurs in hun conclusie. Technologische ontwikkelingen maken ons in zeker opzicht autonomer, maar anderszins weer afhankelijker en kwetsbaarder. Ze beïnvloeden de manier waarop we naar doodgewone dingen kijken en wat er van ons verwacht wordt. En ze zijn niet alleen een potentiële bedreiging voor de privacy, maar brengen mensen onder in categorieën, die uitsluiting en stigmatisering kunnen meebrengen. Technologie oogt neutraal maar is het allerminst want stuurt en beïnvloedt ons gedrag. Als je weet dat camera’s in de trein je in de gaten houden, zal je dan nog je voeten op de bank leggen of in je neus peuteren?
Dit werk biedt een leerzame kennismaking met de wereld van datasystemen en de wijze waarop zij ons dagelijkse leven doordringt. Ik maakte kennis met een paar sociologische theorieën, onder andere deze over de disciplinaire samenleving en de overgang naar een controlesamenleving. Naast positieve aspecten zitten daar ook onrustbarende kanten aan vast. Natuurlijk kan een dergelijk bestek niet volledig zijn, maar ik miste toch een paar thema’s waarmee iedereen te maken krijgt, onder andere de pogingen van de commerciële wereld om door middel van klantenkaarten en enquêtes het koopgedrag van mensen te beïnvloeden.
Niet alle bijdragen in dit boek zijn uiteraard even interessant en boeiend uitgewerkt. De meeste zijn goed te volgen, sommige echter in een eerder ondoorzichtige academische taal geschreven. Gelukkig worden ze geregeld afgewisseld met interviews en concrete voorbeelden.
© Minervaria
Geen opmerkingen:
Een reactie posten